Paratoner Ölçümü ve Bakımı
Category : Genel
Bu yazımızda kış aylarında çokça ilgilendiğimiz paratoner hakkında bilgi vereceğim.
Paratoner ölçüm ve bakımı yılda bir kez kanuni zorunluluk olarak yapılması gereken bir işlemdir. Kanunda belirlenen biçimde akredite kuruluşlar tarafından tesislenmiş ve lisansı alınmış paratonerlerinizin, yine akredite kuruluşlar tarafından kontrol edilmesi, ölçüm ve bakımlarının yapılması gereklidir. Aynı zamanda paratoner tek başına yıldırımdan korumaz. Muhakkak parafudr yani iç yıldırımlık sistemleri ile de koruma yapılmalıdır.
Tabii ölçümü yapan işletmenin buna yetkili olması. Ve resmi bakım lisansının olması gerekir. Size bakım belgesi veremeyen işletmenin yapacağı bakım kanun hükmünde geçersizdir.
Paratoner Ölçümü Nasıl Yapılır?
Paratoner ölçümü, aslında topraklama tesisatı ölçümü gibi yapılır. Paratoner topraklaması, eğer binada sağlıklı bir temel topraklaması varsa, eş potansiyel bara yapılarak bina tesisatına bağlanması doğru olacaktır. Bu topraklama sağlıklı değilse veya yoksa, mecburen harici bir toprak hattı kurulması gerekecektir.
Bina dışında toprağın 20-45cm altına, mümkünse en sıkı dokulu toprak zemin tercih edilerek, topraklama çubukları veya topraklama levhaları gömülür. Paratoner iniş iletkeni ile çubukların bağlantısı yapılmadan önce, yer seviyesinin üstündeki test klemensinden direnç megeri kullanılarak direnç ölçülür. Buradan elde edilen rakam 10 Ohm olmalıdır. İdeal ölçüm değeri budur. Değer yüksekse, çubuk sayısı artırılmalı ve bu değere ulaşılana kadar eklenmelidir. Periyodik bakımlarda da aynı değer alınması gerekir. Ayrıca piyasada topraklama tozu adı altında direnç düşürücü kimyasallarda bulunmaktadır. Çaresiz kalındığında kullanılabilirler.
Ölçümler 3 uçlu karşılaştıma metodu ile yapılmaktadır. Topraklama direnci ölçülecek topraklama tesisinden uzak bir noktada bir referans noktası belirlenmektedir. Topraklama direnci ölçülecek nokta ile bu referans nokta arasına gerilim ölçümü için yine bir topraklama kazığı çakılmaktadır. Referans noktasından alternatif akım gönderilerek ölçüm cihazıyla topraklama tesisinin toprak geçiş direnci ölçülmektedir.
Paratoner bakımı nasıl yapılır?
Paratoner bakımı, bütün ekipmanların genel bir kontrolüdür. Yapının dışında bulunan ve paslanmaya karşı direnci olmayan bir ekipman elbette bakıma ihtiyaç duyacaktır. Paratonerde en çok kaynak ve bağlantı noktaları ile, korozyona uğraması muhtemel parçalar bakım sırasında sorunlu çıkmaktadır. Bakım esnasında Paratoner başlığı, direk ve bağlantı noktalarının sağlamlığı kontrol edilir. Yakalama ucu ile iniş iletkeni bağlantısı önemlidir. Bu bağlantı mevcut ancak gevşekse, olmamasından daha ciddi sorunlara yol açabilir. Gevşek olmamalıdır. İniş iletkeni sağlıklı biçimde toprağa ulaşıyor olmalıdır. Toprak içi çubuk veya levhalar iletkenliğini koruyor olmalıdır. Test sırasında ölçüm değeri istenilen değerlerde çıkmıyorsa, toprak içindeki çubuklar kontrol edilmeli gerekiyorsa değişmeli veya ek yapılmalıdır. Bu gibi durumlarda çoğunlukla bağlantılarda kusur çıkmaktadır.
Paratoner Yönetmeliği ve Mevzuat
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ve Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile birlikte Yıldırımdan Korunma Yönetmeliği esas alınarak ölçüm ve raporlama yapılmaktadır.
Tesiste Radyoaktif paratonerler varsa 30.07.2001 tarih ve 10700-1485 sayılı genelge gereği yasaklanmış yine aynı kurum tarafından yetki belgesi verilen kuruluşlar tarafından demonte edilip Çekmece Nükleer Atom Enerji Merkezine teslim edilmesi mecburiyeti getirilmiştir.
Paratoner incelemesi ve ölçümleri ne sıklıkla yapılmalıdır?
Ölçümlerin yılda en az bir defa tekrarlanması gerekmektedir. TS EN 62305 Sayılı Standart çerçevesinde yapılan kontrol ve ölçümler sonucunda, paratoner tesisine ait topraklama direnç değeri ve inceleme raporu hazırlanmaktadır.
NOT: EXCEL-PDF FORMATINDA HAZIRLANMIŞ PARATONER ÖLÇÜM RAPORUNA ULAŞMAK İÇİN ELEKTRİK MÜHENDİSİ KARİYER PAKETİ‘Nİ İNCELEYEBİLİRSİNİZ.
